09 Mayıs 2025

SOSYAL İLİMLERDE ARAŞTIRMA VE METOD – CAVİT ORHAN TÜTENGİL

 -Metodolojik görüşlerinde Bacon'ın "idola" adını verdiği önyargılar üzerinde titizlikle durduğu görülür. Bizi yanılmalara götüren, gerçeği olduğu gibi görmekten alıkoyan bu "hayaletler"i Bacon 4 noktada toplamaktadır: Soy idolü, Mağara İdolü, Çarşı İdolü, Tiyatro İdolü. Bacon, tabiatı bize tanıtacak metodun "inductio" (induction-istikra - tümevarım) metodu olduğunu öne sürer. Gözlem ile başlayan tek olayların incelenmesi suretiyle genel bir yargıya ulaşmak yeni bilgiler edinmenin tek yoludur. Yalnız metodun uygulanması sırasında acele genellemelerden kaçınmak yerinde olur. (22-23)

-Comte’a göre sosyolojinin metodu “tarihi metod”dur. Sosyal hadiselerin birbiri ardısıra gelmesi ve “bugün”ü anlayabilmenin “geçmiş bilgisi”ni zorunlu kılması sosyoloğu bu metodu kullanmaya götürür. Zira:

1-Sosyolojik araştırma, sosyal kurumların gelişmesinin ayrıştırılmasıdır.

2-Her sosyoloji araştırması “zaman boyutu”nu gerektirir. Çünkü günümüzün karmaşık sosyal olayları, tarihi geçmişlerinin bir fonksiyonu olarak ortaya çıkmaktadır.

3-Bugünü anlamak için dünü bilmek şarttır. Ne var ki, bunu ifrata düşmeden yapmalıdır.

Durkheim’ın haklı olarak işaret ettiği gibi Comte’un muayyen illiyet münasebetleri yerine insanlığın gelişme doğrultusunu araması ve asıl amacının sosyolojik kanunları bulmak oluşu onu “tarihi metod”u kullanmaya götürmüştür. (32-33)

-Bir kaynağa daha sonra yeniden işaret etmek gerekirse bibliyografik künyeyi tam olarak vermek gerekmez. Eğer dipnotlarında araya başka bir yayın girmemişse, yazar adından sonra, Latince “aynı yerde” anlamına gelen (İbidem) kelimesinin kısaltılmışı olan “İbid” kelimesi, araya başka yayınlar girmişse yine yazar adından sonra Latince “önce bildirilen” anlamında (Opere Citato) kelimelerinin kısaltılmışı olan “Op.Cit.” kelimeleri kullanılır. Bize kalırsa bu Latince kısaltmalar yerine, ilki için “Aynı kitap”, “Aynı yazı”, ikincisi için de “Adı geçen eser” veya “Adı geçen yazı”nın kısaltılmışı olan “A.g.e”, “A.g.y” kullanılmalıdır. (70)

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1969

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

OMURGASIZLAŞTIRILMIŞ TÜRKLÜK – TEOMAN DURALI

-Çin kaynaklarında Türkçe adındaki bir dilin bahsi ilk defa MÖ 1766’da geçer. Bu Şia (Xia) hanedanı devrinde rast gelinmiş Çince Tujue, Orta...