-Cevdet Kudret Solak: Yedi Meşale topluluğunun kurucularındandır, edebiyat tarihçisi, eleştirmen, yazar ve şair. Cevdet Kudret, Sabahattin Ali'nin en yakın arkadaşlarından ve öldürülmesinden sonra Sabahattin Ali’nin ailesine en çok destek olanlardan birisidir. (16)
-Sabahattin Ali ile Melahat Kemal (Togan) Almanya’ya gitmek için trene bindikleri Sirkeci Garı’nda tanışırlar ve hemen arkadaş olurlar. Melahat Kemal, Hermann Sweden’e yerleşir ve Sabahattin Ali’yle sıkça görüşür. Ziyaretlerin dışında uzun uzun mektuplaşırlar. Türkiye’ye döndükten sonra birbirlerini kaybedeler ancak 1942’de Sabahattin Ali’nin Tercüme Dergisi’nde yayımlanan bir yazısıyla yeniden buluşmuşlardır. Bu buluşma Melahat Kemal’in Tercüme Bürosu için Almanca’dan çeviriler yapmasını da sağlamıştır. (23)
-1940’lı yıllarda Behice Boran’la “Yurt ve Dünya” dergisini yöneten ve 1948’de profesör olan Pertev Naili Boratav başkanı olduğu Halk Edebiyatı kürsüsü CHP tarafından komünizmi yaydığı gerekçesiyle kapatıldıktan sonra yurtdışına gitti. ABD, Almanya ve Fransa’da çalıştı. Stanford Üniversitesi’nde Türkiye Bölümünü kurdu. Sabahattin Ali, “Canım Biraderim” dediği Pertev Naili Boratav’la 1927’de tanışmıştır. İkisi arasındaki dostluk hiçbir zaman bozulmamış, aileleri arasında da sürmüştür. Boratav ailesi, Aliye ve Filiz Ali’nin en büyük destekçisi olmuştur. (32)
-Mustafa Seyit Sutüven; Sabahattin Ali’nin Edremit’te geçen ilk gençliğinden yakın arkadaşı. Ünlü şiiri “Sutüven” nedeniyle bu soyadı almıştır. (33)
-Muhittin Emin; Sabahattin Ali’nin yengesi Hayrunnisa Başataç’ın ağabeyi. (41)
-Sabahattin Ali’nin hayatında ‘Abla’ diye hitap ettiği Mehpare Taşduman’ın özel bir yeri vardır. Mehpare Taşduman’a yazdığı 68 sayfalık mektup; Sabahattin Ali’nin çocukluk ve gençlik yıllarını anlatan en önemli belgedir. (Bkz: Sabahattin Ali – Filiz Ali Laslo/Atilla Özkırımlı, Cem Yayınları, İstanbul 1979) (43)
-Sabahattin Ali öğrenci olarak Almanya’ya gittiğinde Hayrullah Örs, Nurullah Taşkıran ve Zahide Nail Almanya’da öğrenim görmektedir. Hayrullah Örs, Türkiye’ye döndükten sonra Gazi Terbiye Enstitüsü elişleri öğretmenliğine atandı; arından da pek çok köy enstitüsünün kuruluşunda görev aldı. Almanca ve Fransızcadan yaptığı çevirilerle Türkçeye çok sayıda eser kazandırmıştır. Ömer Lütfü ve Osman Faruk Beyler sınavı kazanarak Sabahattin Ali’yle birlikte Almanya’ya gitmişlerdir. (54)
-Sabahattin Ali’nin kız kardeşi Süheyla Conkman, aile çevresinde ‘Süha’ diye çağrılırmış. (71)
-Nahit Gelenbevi, Sabahattin Ali’nin büyük bir aşkla bağlandığı kişi. (Halil Vedat Fıratlı ile evliliğinden Fıratlı soyadını almıştır) (72)
-1925’te Balıkesir’de Çağlayan Dergisi’nin yazı işleri müdürü olan Ruhi Naci Sağdıç, Sabahattin Ali’nin okumasını destekleyen kişilerden biridir. Hafız Osman; Ruhi Naci’nin yakın arkadaşlarındandır. 1928’de Ruhi Naci’nin Üsküdar’da yapılan düğününde Sabahattin Ali, bahçedeki kuyuya düşer. Sabahattin Ali’yi kuyudan Hafız Osman çıkarır. (73)
-Sabahattin Ali’nin yakın arkadaşlarından olan Enver Necati, 1930’da Yüksek Muallim Mektebi’ni bitirdikten sonra felsefe öğretmeni olarak Konya’ya tayin edilmiştir. 1931-1932 öğretim yılında Sabahattin Ali ile birlikte Konya’da bulunan Enver Necati, daha sonra MEB’den aldığı bir bursla Fransa’ya gitmiştir. Burada sol faaliyetlere katıldığı gerekçesiyle bursu kesilmiş, sonradan da Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır. (75)
-Cevdet Kudret, “Sabahattin Ali Üzerine Notlar” (Varlık 662/663, 15 Ocak-1 Şubat 1966) başlıklı yazısında Kürk Mantolu Madonna’nın kahramanı Maria Puder’in Sabahattin Ali’nin Berlin’deyken tanıştığı bir hanım olduğunu söylemektedir. Aynı yazıda Sabahattin Ali’nin romanının adının ilk önce “Yirmi Sekiz” olarak tasarladığından da söz edilmektedir. (82)
-1928’de Erenköy Kız Lisesi’nden, 1933’te Yüksek Muallim Mektebinden mezun olan Ayşe Sıtkı İlhan, Sabahattin Ali’nin ve Pertev Naili Boratav’ın en yakın arkadaşlarındandır. Sabahattin Ali’nin, Ayşe Sıtkı İlhan’a yazdığı mektuplar “İki Gözüm Ayşe” (Bilgi yay, Ankara, 1991) adlı kitapta bir araya getirilmiştir. (83)
-Sabahattin Ali, Almanya’dan döndükten sonra ve İstanbul’a gelişlerinde babasının kuzeni Salih Başataç’ın Erenköy’deki köşkünde kalırmış. (120)
-Sabahattin Ali Konya’da öğretmenlik yaptığı sırada öğrencisi Melahat Muhtar’a aşık olmuş ve onunla evlenmek istemiş. Arkadaşları da bu isteğini Melahat Hanım’ın babası Muhtar Bey’e iletmiştir. (143)
-Emin Soysal; Kızılçullu Köy Enstitüsünün yöneticisiyken müfettiş raporuyla görevden alınmıştır. 1946’da Kahramanmaraş’tan milletvekili seçilmiş ve Cemal Kutay’la birlikte Sabahattin Ali’yi ihbar ettiğini meclisteki konuşmalarından birinde söylemiştir. (144)
-Fikret Şenyuva: Sabahattin Ali’nin kardeşi. (327)
-Sabahattin Ali’nin Cami Baykurt ile 1 Aralık 1945’te yayımlamaya başladığı Yeni Dünya gazetesi 4 Aralık 1945’te gerçekleşen ve Tan olayları olarak anılan saldırılardan sonra yayına son vermiştir. (434)
-Mediha Esenel; Niyazi Berkes’in eşi. Ankara Üniversitesi DTCF Felsefe Bölümünde çalışmıştır. (472)
-Sabahattin Ali, Markopaşa’nın 10 Mart 1947 tarihli 14.sayısında yayımlanan ‘Biliyor musunuz?’ başlıklı yazısında Falih Rıfkı Atay’a hakaret ettiği gerekçesiyle 25 Haziran 1947’de yargılanmış ve 3 ay hapis cezasına çarptırılmıştır. (515)
Yapı Kredi Yayınları, 2014 basım, 4.baskı, Hazırlayan: Sevengül Sönmez (İlk Baskı: Ağustos 2008)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder