ETKİLİ PSİKOTERAPİSTLİK TERAPÖTİK İTTİFAK ODAKLI UYGULAMALAR - VOLKAN GÜLÜM & GONCA SOYGÜT PEKAK

-Fakat "terapötik ittifak" kavramı ilk olarak nesne ilişkileri kuramına yakın olan Zetzel (1956) tarafından önerilmiş ve o günden bu yana yaygın bir biçimde kabul görmüştür. Zetzel, terapötik ittifakın psikoterapi bağlamında gerçekleştirilen herhangi bir müdahalenin etkili olabilmesi için olmazsa olmaz olduğunu; bunun da terapist ve hasta arasında olumlu ve güvene dayalı ilişki oluşturabilme becerisi olduğunu ifade etmiştir. (25)

-Terapötik ittifak, yardım edici bir ilişki bağlamında ortaya çıkan, terapist ve hastanın işbirliğini ve/veya işbirliğine yönelik arzularını içeren, elde etmek üzere açık ya da örtük olarak çaba gerektiren, dinamik bir yapıya sahip olup sürekli olarak yeniden inşa edilen, konuşulan ve konuşulmayan/açık yada örtük bir doğaya sahip olabilen, terapinin görevlerini, amaçlarını içeren, karşılıklı güven, şefkat gibi insani ilişki ögeleri barındıran ve psikoterapi yaklaşımlarının tümüne temel oluşturan bir olgudur. (27)

-Wampold etkili terapistlerin özelliği olduğunu belirttiği ve alan yazından derlediği 14 farklı madde sıralamıştır:

1-Etkili terapistlerin sofistike kişilerarası becerileri vardır. (akıcı konuşma, empati, sıcaklık ve kabul, kişilerarası algılama vb.)

2-Etkili terapistlerin hastaları anlaşılmış hissederler. Terapistlerine güven duyarlar ve terapistlerinin kendilerine yardım edebileceğine inanırlar.

3-Etkili terapistler geniş bir yelpazedeki hasta grubuyla terapötik ittifak kurabilirler.

4-Etkili terapistler hastalarının sorunlarına dair kabul edilebilir ve uyumlu açıklamalar sağlayabilirler.

5-Etkili terapistler sundukları açıklamaya uygun bir tedavi planı sunabilirler.

6-Bu terapistler etkili, inandırıcı ve ikna edicidirler.

7-Etkili terapistler hastalarının gelişimini devamlı olarak gözlemlerler.

8-Etkili terapistler esnektir ve eğer bir dirençle karşılaşırlarsa terapiyi buna uygun bir biçimde yeniden yapılandırabilirler.

9-Etkili terapistler terapide ortaya çıkan zorlayıcı malzemeden kaçmaz/kaçınmaz, bu tür zorulukları terapötik olarak kullanırlar.

10-Etkili terapistler umut ve iyimserlik sunabilirler.

11-Etkili terapistler hastalarının özelliklerinin ve bağlamın farkındadırlar.

12-Etkili terapistler kendi psikolojik süreçlerinin farkındadırlar ve kendilerine ilişkin sorun ve konuları terapi sürecine dahil etmezler, bilinçli ve terapötik amaçlı olmadıkça.

13-Etkili terapistler her bir hasta ile ilişkili olabilecek araştırma sonuçlarını takip ederler.

14-Etkili terapistler sürekli gelişim peşindedirler. (48-49)

-Burada sıralanan etkileşimler her zaman ittifakta kırılma gibi bir sonuç doğurmak durumunda da değildir. Ancak herhangi bir terapötik amaç içermeyen ya da sadece "terapiste hizmet eden" ve hastayı göz ardı eden terapist etkileşimleri "ittifakta kırılma" olarak değerlendirilmelidir. (55)

1-Terapistin hastaya karşı yargılayıcı ifadeler kullanması

2-Terapistin hastaya karşı ısrarcı davranışlarda bulunması

3-Terapistin hastanın tepkilerine karşı savunucu bir tavır sergilemesi

4-Terapistin terapi süreciyle ilişkili ya da ilişkisiz konular hakkında hastanın sorumluluklarına aşırı vurgu yapması

5-Terapistin hastaya karşı otoriter ve/veya didaktik tavır takınması

6-Terapistin hastanın sözlerini kesmesi

7-Terapistin olaylara ilişkin hastanın bakış açısını dikkate almaması ya da alamaması

8-Terapistin doğal olmayan bir biçimde davranması

9-Terapistin konuşulan konular arasında yapay geçişler yapması

10-Terapistin hastaya ait bilgileri hatırlamakta zorlanması ya da bu bilgileri yanlış hatırlaması

-Bu başlık altında hastalara ilişkin bazı davranışlar yer almaktadır. Hastaların, uygun biçimde ele alınmadığı sürece, terapi sürecine olumlu anlamda katkısı olmayan, iş birliğinden uzak, arka planında farklı motivasyonlar olabilen etkileşimleri terapötik ittifakta kırılma olarak burada sıralanmıştır. (72)

1-İnkar

2-En az tepki: Hastanın herhangi bir biçimdeki tepkilerinin çok alt düzeyde olduğu ya da tek tepkinin sessizlik olduğu durumlardır.

3-Soyut İletişim

4-Kaçınmacı hikaye anlatma ve/veya konu değiştirme

5-Uyumlu ve yatıştırıcı: Hasta, terapiste karşı aşırı bir biçimde uyumlu davranır ve/veya terapistini koşulsuzca onaylar.

6-İçerik ve duygu durumunun uyuşmaması: Bu gibi durumlarda hastanın konuşmalarının içeriği ile sergilediği duygu durumu uyuşmaz.

7-Kendini eleştirme ve/veya umutsuzluk

8-Olumlu gelişmelerin nedenini başka kaynaklara atfetme

9-Dolaylı anlatım

10-Terapist hakkında yakınmalar/endişeler

11-Terapistin formülasyonunun ya da yorumunu işbirliğinden uzak bir biçimde reddetme

12-Terapi etkinlikleri hakkında yakınmalar/endişeler

13-Terapi değişkenleri hakkında yakınmalar/endişeler

14-Terapi ilerleyişi hakkında yakınmalar/endişeler

15-Hastanın kendisini terapiste karşı savunması

16-Terapisti denetim altına almaya ve ona baskı uygulamaya yönelik doğrudan çaba

17-Sarkastik Düşmancılık: Hastanın terapi sürecine ya da terpiste dair yaşadığı bazı sıkıntıları ifade etmek için alaycı bir yol izlemesi bu bağlamda değerlendirilebilir.

Türk Psikologlar Derneği, 2024 basım, 2.baskı