MAHREMİYET DİJİTAL TOPLUMDA ÖZEL HAYAT- EİRİK LOKKE

-Özel hayatın önemini göstermek için en iyi yöntem, totaliter devletlere göz atmaktır. Totaliter devletlerin en önemli ayırt edici özelliği, rejimin, devlet ve toplumu bir alanda bütünleştirme isteğidir. Bu tür toplumlarda özel hayat alanı oldukça sınırlıdır, rejimin gözetimi o kadar bütünseldir ki, vatandaşların davranışlarına nüfuz etmiştir. (17)

-Özel hayat hakkının, ahlaklı davranan kişilere evrilmenin garantisi olmadığı ortadadır, ancak özel hayat hakkı, bireyin bütünlüğünün anlamlı bir şekilde korunmasının, ayrıca başkaları ile birbirimizi anlamlı bir biçimde etkilememizin de koşuludur. (21)

-İngiliz filozof Jeremy Bentham, 1700'lerin sonunda, panopotikon (eski Yunancada "bütünü gözlemlemek" anlamına gelir) düşüncesini, hapishaneler ya da başka kurumlar inşa etmek amacıyla ortaya attı. Bentham'ın fikrine göre, pasta dilimi şeklindeki demir parmaklıklı hücrelerden bir halde oluşturulacak, çemberin ortasında bir nöbet kulesi olacaktı. Tüm mahkumlar buradan gözlenebilecek, ancak kendileri gözlenip gözlenmediklerini bilmeyecekti. Bentham'a göre panoptikon "görünmez bir her şeye kadir olma" duygusu yaratacaktı. Panoptikon kavramına, nesnelerin internetinin gelişiminden daha iyi bir örnek verilemez. Vatandaşlara verilen hizmetin gelişiminde kullanılabildiği için bu yeni teknolojinin faydası çoktur ancak mesele, mahremiyeti nasıl koruyacağımızdır. (31-32)

-Sürekli dijitalleşen bir dünyada mahremiyetle ilgili en büyük sorun, insanların bu konuda çok az endişelenmeleridir. Pek çok kişi gelişmeden hiç rahatsızlık duymamaktadır. Tam tersine, normal vatandaş izlenmeyi ve devletin yetkilerinin genişletilmesini, en azından pratikte, neredeyse büyük ölçüde kabul etmektedir. (53)

-Büyük Veri analizlerinin toplumu ilgilendiren yanı, kararların büyük ölçüde verilere dayanılarak alınmasıdır. Büyük Veri, karar sürecini en verimli hale getiren ve masrafları, riskleri ve zayıflıkları azaltma olanağı sağlayan koşulları oluşturur. (60) Büyük Veri analizinin başarısı, ne kadar çok verinin saklandığında değil, bilgi yakalama, davranış ve kalıplarını tahmin edebilme kapasitesinde yatar. (61)

-Yeni dijital ekonomi, pek çok yerde izleme ekonomisi olarak anılır. İzleme ekonomisi kavramına spekülatif olduğu için karşı çıkılabilir ancak verilerinizi ticari olarak kullanmak isteyen şirketler ile sizin özel hayatınızı koruma arzunuz arasında gizli bir çatışma olduğu açıktır. (69)

-Bu şirketler dünyanın en değerlileri arasında yer almasına rağmen, pek çok şirket Google ve Facebook'tan oldukça fazla kazanmaktadır. Google ve Facebook'un, ana hizmetlerinin bedava olmasına rağmen pazar değerlerinin bu kadar yüksek olmasının nedeni, kullanıcı sayısı ve firmaların büyük miktarda veriye erişimidir. Şirketler verileri ve kullanıcıları gelire dönüştüren pek çok iş modeli yarattıklarında, hayal bile edilemeyecek kadar gelir olanakları ve mahremiyet sorunları ortaya çıkar. Mahremiyet sorunları, bir anlamda, şirketlerin bedava hizmetlerinden kaynaklanmaktadır. Ürün siz olduğunuzdan, hizmetler ücretsizdir. Sizin kişisel verileriniz, ücretsiz hizmetlerin karşılığını ödemenin bir yolu olarak anlaşılır. Ne yaptığınız, nerede olduğunuz, internetteyken neyin üzerine tıkladığınız ve ne satın aldığınız değer kazanır. Sizin verileriniz ve kendiniz, sizi ticari anlamda ilginç kılacak bir biçimde tümleştirilir. (71)

-Toplumun ticari firmalar karşısındaki bir avantajı, firmaların müşterilerin insafına kalmış olmasıdır. (77)

-Eskiden izleme, olası tehditleri izleyebilmeleri için otoritelere hangi yetkilerin verilebileceğiyle sınırlıyken, günümüzde mahremiyet kavramı ticari şirketlerin kişisel verileri işleyebilmesi için onlara hangi olanakların tanınacağı sorusuyla ilgilidir. Özel hayat bu yüzden iki yandan aynı anda baskı görür ve bu baskı süreklidir. Sorun pek küçüleceğe de benzemiyor. (131)

Koç Üniversitesi Yayınları, 2020 Basım, 2.baskı. Çeviren: Dilek Başak